Wilsonbekwaam
Wanneer ben je wilsonbekwaam, wie bepaalt dat en wat zijn de gevolgen?
Wanneer is iemand wilsonbekwaam?
Wilsonbekwaamheid verwijst naar de situatie dat je zelf geen beslissing (meer) kunt nemen, of die begrijpen en of de gevolgen ervan kan overzien, over je voorgestelde behandeling en verzorging.
Wilsonbekwaamheid speelt een grote rol binnen de zorg, waar artsen moeten bepalen of een patiënt wilsbekwaam is om toestemming te geven voor behandelingen.
De oorzaak van wilsonbekwaamheid kan het gevolg zijn van een langdurige ziekte zoals dementie, maar kan ook heel plotseling gebeuren. Bijvoorbeeld door een auto-ongeluk of een herseninfarct.
Op het moment dat iemand wilsonbekwaam wordt mogen er geen juridische en zorg gerelateerde beslissingen meer genomen worden. Het is daarom van cruciaal belang om je zorg wensen vast te leggen wanneer dit nog kan. Het vastleggen van je persoonlijke zorg wensen kan in een wilsverklaring.
Wie beslist bij wilsonbekwaam(heid)?
Een mentor, ook aangesteld door de rechter, neemt namens jou beslissingen over verzorging, behandeling en begeleiding. Dit gebeurt wel in overleg met jou. Mentoren gaan echter niet over financiële zaken.
Wanneer er geen schriftelijk gemachtigde of wettelijk vertegenwoordiger is aangewezen, beslist een niet-benoemde vertegenwoordiger namens jou. In eerste instantie is dit vaak je echtgenoot of partner, maar ook andere familieleden kunnen deze rol vervullen.
Je kan zelf de regie in handen houden door iemand aan te wijzen als toekomstige vertegenwoordiger, 'voor het geval dat'. Dit kan door middel van een schriftelijke machtiging, in bijvoorbeeld een wilsverklaring. In een wilsverklaring leg je niet alleen een vertegenwoordiger vast, maar ook je wensen. Hierdoor treedt de gemachtigde altijd op volgens de door jou vastgelegde instructies en wensen. Weten hoe de Digitale Wilsverklaring van Voor-Morgen eruit ziet? Klik hier om een voorbeeld te downloaden.
Wie bepaalt of iemand wilsonbekwaam is?
In een aantal situaties is het duidelijk dat je niet zelf kunt beslissen. Wanneer je bijvoorbeeld in coma ligt, buiten bewustzijn bent, een verstandelijke beperking of vergevorderde dementie hebt.
Maar soms is het minder duidelijk. Er zijn aandoeningen waarbij je de ene keer wel en de andere keer niet voor jezelf kunt beslissen. Of iemand wilsonbekwaam is, wordt daarom altijd per situatie beoordeeld. Iedereen is wilsbekwaam (mag zelf beslissen), tenzij het tegendeel is bewezen.
Je mag dus zelf beslissen, tenzij de hulpverlener je wilsonbekwaam beoordeelt. Bij twijfel over jouw beslissingscapaciteiten, kan een onafhankelijke specialist zoals een psychiater of specialist ouderengeneeskunde worden ingeschakeld.
Meest voorkomende misverstanden
"Ik neem aan dat mijn partner weet wat ik wil"
In de praktijk blijkt dit vaak een misvatting te zijn. De partner weet vaak niet zo goed wat de wensen zijn en daarmee ook de arts niet. Dit maakt het lastig om jou volgens jouw wensen te behandelen.
"Mijn broer en ik dachten te weten wat papa wilde"
Vaak denken broers en zussen de behandelwensen van hun ouders te weten, maar ontstaat er onenigheid als het erop aankomt. De arts kan niet naar beide wensen luisteren en zal dan zelf een beslissingen moeten nemen.